Amipli dizanteri, ılıman iklim bölgelerinde yaygın olarak görülmekle birlikte, hemen her yerde kolayca uyum sağlayabilen bir hastalıktır. Her yaş grubunda görülebilen bu rahatsızlık, Entamoeba histolytica adlı amipin neden olduğu bir enfeksiyondur.

Amipli dizanteri, sağlıklı bireylere taşıyıcı olan kişilerden veya hastalardan bulaşabilir. Araştırmalara göre, köpekler ve maymunlar da hastalığın yayılmasında rol oynayabilir. En yaygın bulaşma yolları şunlardır:

Trofozoitler dış mekânda kolayca ve hızla yok olduklarından, akut amipli dizanteri ciddi tehlike oluşturmaz. Ancak iyileşmeye doğru giden hastaların ve taşıyıcı kişilerin dışkılarında bulunan kistler, dış mekânda uzun süre yaşayabilir ve hastalığın yayılmasına neden olabilir.

Hastalığın belirtileri genellikle net ve açık değildir. Ancak dikkatli bir hasta, uzun süredir belirgin olmayan sindirim sorunları ve hafif ishalin varlığını fark edebilir. Kuluçka süresi 5-6 gün ile 1-4 ay arasında değişebilir. Su ile başlayan amipler, şiddetli hastalıklara neden olabilir. Belirtiler şunlardır:

Bazı durumlarda belirtiler hiç olmayabilir. Nadiren kalın bağırsakta delinmeye rastlanır. Ancak genellikle kalın bağırsakta kitleler (ameboma) oluşumu gözlenir. Hastalık genellikle vücut direncinin azalması ile kendini gösterir. İleri seviyede olan hastalarda amip kana karışır ve yayılım gösterir. Bu durum dalak, karaciğer, akciğer, idrar yolları, beyin ve deride apselerin oluşmasına neden olabilir.

Amipli dizanteri tanısında erken teşhis önemlidir. Tanı amacıyla laboratuvarda taze dışkı kullanılır. Dışkıda ayağa benzeyen uzantıları sayesinde hareket halinde olan amipler gözlemlenir. Dışkıda yer alan Charcot-Leyden kristalleri tanı koymada önemli bir etkendir. Taşıyıcı olan kişilerde 2 çekirdekli kiste, hastalarda ise 4 çekirdekli kiste rastlanır. Ayrıca, ultrason, sintigrafi veya röntgen gibi tetkikler de tanı koymada yardımcı olabilir.

Tedavide tetrasiklin ve metronidazol grubunda yer alan ilaçlar kullanılır. Tedavi süresi genellikle 10 gün kadardır. Hastalıktan korunmak için hijyen kurallarına uymak ve içme suyunun 50 derece üstüne kadar ısıtılması faydalıdır.